یادگیری الکترونیکی (مجازی) رویکردی نوین در آموزش است که برای فراگیران امکان یادگیری در هر زمان و در هر مکان را فراهم می‌نماید. در سال های اخیر، تجربیات ارزشمندی در زمینه یادگیری الکترونیکی شکل گرفته که همراه با پیچیدگیهای آموزشی، فرهنگی، حقوقی، نظارتی، فنی و زیرساختی بوده است.

از این رو، ظرفیت سازی انسانی، سازمانی و مدیریتی در پیکره نظام یادگیری الکترنیکی کشور نیازمند رفع چالش های ناشی از عدم تعریف، ادبیات و مقررات یکسان و لزوم احیای برداشت های مشترک از نقشهای نوین تربیتی و آموزشی همراه با کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در طراحی آموزشی و برنامه های درسی می‌باشد.

بهره گیری از فناوری اطلاعات در حوزه آموزش نیازمند استانداردهای نظام یادگیری الکترونیکی است. در این راستا نظر به اهمیت و ضرورت ارتقای کیفیت آموزش عالی، به منظور افزایش بهره وری در حوزه نوسازی نظام آموزشی و بهره گیری از ابزارهای نوین آموزشی به ویژه یادگیری الکترونیکی و همچنین تجهیز، راه اندازی و استفاده از مراکز آموزش عالی الکترونیکی ، نظام نامه ای بر این اساس تدوین باید گردد که این مهم توسط وزارت علوم و تحقیقات و فنآوری محقق گردیده است.

در آموزش الکترونیکی شیوه های مختلفی توسط وزارت علوم و تحقیقات و فنآوری تدوین شده است که در زیر به شرح مختصری درباره آنها بسنده می‌کنیم:

 

شیوه های تحصیلی در مقاطع یادگیری الکترونیکی

  • شیوه آموزشی –پژوهشی

دوره ای آموزشی که محتوای برنامه آن مشتمل بر واحدهای درسی و پایان نامه است.

  • شیوه آموزشی

دوره ای آموزشی که دانشجو با گذراندن واحدهای درسی و بدون نیاز به گذراندن پایان نامه دانش آموخته می شود.

  • شیوه پژوهشی

دوره ای با محوریت پژوهش که دستاورد آن (ارائه فناوری جدید، ارائه نظریه و ایده جدید، تولید دانش فنی، ثبت اختراع، ..) شود و مشتمل بر اخذ واحدهای درسی محدود و التزام به ارائه پایان نامه است.

 

نظام یادگیری الکترونیکی

نظام یادگیری الکترونیکی ،چارچوبی مدون برای تامین محیط یادگیری در بستر فناوری اطلاعات و با رعایت ویژگی های زیر است:

  • نظام مدیریت آموزش

سکوی دستیابی به مجموعه منابع و فعالیت های برنامه ریزی و مدیریت رخدادهای آموزشی است که توسط مدیریت یادگیری الکترونیکی به اجرا در می آید.

  • نظام کنترل دانسته ها و ارزیابی رفتار های آموزشی

محیطی که در آن رفتارها و زمان یادگیری ثبت و ضبط می گردد و یادگیرنده و یاددهنده می توانند چگونگی کنترل دانسته ها را تعیین نمایند.

  • نظام دسترسی بر خط به مراجع و منابع آموزشی

محیط دسترسی مستقیم به مستندات دیجیتال و ذخایر اطلاعاتی مورد نیاز از قبیل کتاب، مقاله، آزمون ها و منابع مربوط به تعاملات بین یاد گیرندگان و یاد دهندگان اعم از همزمان و غیر همزمان در سالهای متوالی.

  • نظام مدیریت و تولید محتوای بر خط آموزشی

محیطی که در آن یاددهنده محتوای الکترونیکی درخت دانش را بر اساس برنامه درسی و سرفصل مصوب علوم، تحقیقات و فنآوری و با تفسیر شخصی خود تهیه و بصورت زنجیره ای از مفاهیم و با نظم و چینش منطق با برنامه ریزی آموزشی ایجاد می نماید.

  • نظام تعاملات مستقیم و غیر مستقیم ارکان اصلی آموزش

محیط تعاملات بر خط و پویای یاددهندگان و یادگیرندگان به اشکال همزمان و غیرهمزمان از قبیل کلاسهای زنده، انجمن و گفتگو و پرسش و پاسخ.

 

 

التزامات آموزشی و نظارتی در آموزش الکترونیکی

  • تعاملات محتوایی

ارائه محتوا به صورت بسته های مشخص برای هر کلاس، که می بایست به صورت جلسه ای و در صورت لزوم یکجا در اختیار دانشجو قرار گیرد. یاددهنده می بایست میزان کل محتوای مربوطه را در نظر داشته و به مقدار مشخص برنامه ریزی و در محیط مدیریت آموزش پیاده نماید. محتوای فوق الذکر می بایست به دو صورت محتوای اصلی (به شکل درس پار) و منابع تکمیلی (به شکل کتب، جزوات و منابع چند رسانه ای) در اختیار یاد گیرنده قرار گیرد.

  • تعاملات خود ارزیابی

پس از هر جلسه باید آزمونهای مقطعی و بین جلسه ای در اختیار دانشجو قرار گیرد و پس از هر دو یا سه جلسه یاد دهنده می بایست تکالیف مربوط را در انجمن های گفتگو ثبت و ضبط نموده و ازدانشجو بخواهد که پاسخ را ثبت کند.

  • تعاملات گروهی تسهیم دانش

استاد لازم است برای هماهنگی و مدیریت فعالیتها غیر همزمان دانشجویان، با استفاده از دستیار استاد و برای کمک به دانشجویان در تنظیم رفتارهای مناسب، رخدادهای آموزشی را ارزیابی و کنترل نماید. در این راستا یاد دهنده باید مراجع و منابع تسهیم شده سال جاری و ذخایر سالهای قبل را در دسترس دانشجویان قرار دهد( به شیوه تالار یا دانلود) تا دانشجو بتواند از آنها استفاده کند. این امر می تواند به شکل طرح نیز انجام گیرد.

  • تعاملات رفع اشکالات فردی و گروهی

رفع اشکال به دو صورت می تواند انجام گیرد:

    1. کلاس بر خط زنده که سقف تعداد دانشجویان محدود بوده و بر مبنای سوال و تکلیف و از این قبیل تعیین شده باشد.
    2. کلاس حضوری: با استفاده از روش ترکیبی، که به صورت محدود در نیمسال تحصیلی باید تشکیل شود.

 

* موارد فوق چهارچوب یادگیری الکترونیکی را تعیین می کنند و البته دارای جزئیات بیشتری می باشد که در این فرصت مجال آن وجود ندارد.