مقاله ترویجی چیست؟

مقالات ترویجی یا مقالات مروری (که گاهی مقالات علمی ترویجی نیز گفته می شود)، به ترویج یکی از موضوعات در رشته‌های علمی می‌پردازد و هدف آن ارتقاء سطح دانش خواننده هست و سعی دارد او را با موضوعات جدید علمی آشنا سازد. اصولاً این نوع از مقالات هدفی جز آشناسازی ندارند و می‌توانند ترجمه و و یا یک تألیف باشند. هدف این مقالات تولید دانش نیست. بنابراین شامل آزمون، مدل جدید، یا پرسش تحقیق نمی شود. در اینجا پژوهش به معنی یافتن پاسخ یک سوال بدیع انجام نمی شود. صرفا هدف نویسنده انتقال اطلاعات موجود و ترویج دانش بدست آمده از سایر تحقیقات است. به همین دلیل نوشتن مقاله ترویجی از مقاله پژوهشی کاری ساده تر است. به مقاله ترویجی مقاله کتابخانه ای هم گفته می شود. چون برای نگارش آن حضور در کتابخانه و دسترسی به مقالات و کتب علمی کافی است. این نوع مقاله نیازی به جمع آوری اطلاعات میدانی و مصاحبه با خبرگان ندارد. مقالات علمی ترویجی، دستاوردهای علمی، فنی و حرفه‌ای آموزنده و جالب ر ا به زبانی ساده برای افراد دارای تحصیلات دانشگاهی، دانش آموزان سال‌های بالای دبیرستان‌ها، صنعتگران، مخترعین، مبتکرین و افراد دارای تحصیلات غیر‌کلاسیک ارائه می‌دهند. یک مقاله علمی ترویجی یا مرور ادبیات، اطلاعات منتشرشده در حوزه یک موضوع بخصوص در یک محدوده زمانی را موردبحث و بررسی قرار می‌دهد. مقاله علمی ترویجی (مرور ادبیات) می‌تواند خلاصه‌ای از مقالات علمی و منابع موجود باشد. اما معمولاً سازمان‌دهی خاص خود را دارد و خلاصه و استنتاج‌ها را ترکیب می‌کند و اطلاعات را در ساختاری نو ارائه می‌دهد. مقاله علمی ترویجی می‌تواند تفسیری جدید از مقالات و کارهای قبلی ارائه دهد یا اطلاعاتی جدید را با تفاسیر قبلی در هم آمیزد، یا سیر جریان پیشرفت فکری حوزه موردبحث و مباحثات مربوط به آن را ترسیم کند. مقاله علمی ترویجی بسته به‌موقعیت ممکن است مقالات و منابع را مورد ارزیابی قرار دهد و مناسب‌ترین و مربوط‌ترین منابع را به خواننده پیشنهاد کند. این مقالات بر پایه جابه‌جایی، تلفیق و ترکیب دانش موجود تهیه می‌شوند و معمولاً به روشن شدن زوایای مسئله‌ای کمک می‌نمایند، ازاین‌گونه مقالات می‌توان به مقالات مروری، تدوینی، ترجمه‌ای، تحلیلی اشاره کرد. به لحاظ ارزش علمی در بین این دسته از مقالات، مقاله‌های تحلیلی ارزش و اعتبار بالاتری دارند. ساختار مقاله علمی ترویجی: ۱- عنوان ۲- اسامی نویسندگان ۳- چکیده ۴- مقدمه ۵- تعاریف ۶- اصل مقاله ۷- نتایج و یافته ها ۸- جمع بندی شامل بحث و مقایسه، کاربرد نتایج در دنیای واقعی ۹- پیشنهاد تحقیقات آینده ۱۰-تقدیر و تشکر ۱۱- مراجع عنوان: عنوان مقاله باید متناسب با موضوع، اهداف و نتایج پژوهش باشد و بتواند موضوع پژوهش را به طور خلاصه برای خواننده ارائه کند.شامل کلمات یا عبارات اضافه نباشد و حتی المقدور از یک سطر بیشتر نباشد و تا حد امکان جامع و مانع باشد. اسامی نویسندگان: اسامی نویسندگان معمولاً در زیر عنوان مقاله درج می شود. مشخصات، مرتبه علمی، آدرس، تلفن، فاکس و Email نویسنده (نویسندگان) به دو زبان فارسی و انگلیسی آورده می شود. چکیده: در چکیده مقاله، حدود (۱۵- ۵ ) سطر با گفتمانی گذشته نگر، اشاره می شود که در متن مقاله چه ارائه شده. چکیده مقاله، ضمن کوتاه بودن، باید گویا و سلیس بوده و کلیت متن مقاله را منعکس نماید. واژگان کلیدی کلیدواژه‎ها، مفاهیم اصلی یک مقاله هستند که بیشترین تکرار را دارند و می توانند از عنوان مقاله استخراج شوند. واژگان کلیدی می تواند بین ۳ تا ۶ کلمه را در بر گیرد. مقدمه: مقدمه شامل دو قسمت است: ابتدا معرفی موضوع مقاله در حدود(۱۵- ۵) سطر بمنظور آشنایی و نفوذ در خواننده. سپس حدود پنج سطر با گفتمانی آینده نگر، به مطالبی که در ادامه مقاله خواهد آمد اشاره می شود. تعاریف: بر اساس عنوان مقاله، ممکن است دارای چند پاراگراف باشد. در هر پاراگراف به یک موضوع اشاره و بصورتی مستند (نام خانوادگی، سال، صفحه) از قول دیگر نویسندگان نقل قول می شود. در حقیقت در این تیتر، خواننده با مبانی نظری عنوان مقاله آشنا می‌شود. این تیتر بهتر است بین ۳۰-۱۰ سطر باشد. اصل مقاله: این قسمت به اصل مقاله میپردازند. بر حسب عنوان و محتوای مقاله، ممکن است این قسمت بنا به ضرورت شامل چند پاراگراف و چند تیتر باشد. در هر صورت بر حسب اینکه عنوان و محتوای مقاله شما چیست، لازم است تیترهای مناسب و جذابی برای این شماره ها انتخاب نموده و در مورد آنها بصورتی کاملاً مستند مطلب نوشته شود. اصل مقاله بهتر است بین (۱۰- ۵) صفحه A4 باشد. نتایج و یافته ها : در این تیتر به خواننده گفته می شود که در متن مقاله چه ارائه شده و نوآوری مقاله چه بوده است. در حقیقت، گفته نویسنده در این تیتر باید با گفته او در پاراگراف دوم مقدمه سازگار و همخوان باشد. . این تیتر بهتر است حدود یک صفحه A4 بوده و در قالب یک جدول، نمودار، شکل، عکس، فرمول، و یا حداقل جملاتی زیبا، نوآوری (Contribution) مقاله را نشان دهد. جمع بندی: این تیتر حداقل شامل سه تیتر فرعیست. در این تیتر به خواننده گفته می شود که نظر و برداشت نویسنده از محتوای مقاله چیست، فواید خواندن این مقاله چیست، بعبارت دیگر مشروعیت و موجه بودن زحمات خود در نگارش مقاله را به خواننده میگوید. و اما تیترهای فرعی: بحث و مقایسه در این تیترنویسنده نوآوری مقاله خود را با نوآوری حداقل یک مقاله یا تحقیق نویسندگان دیگر مقایسه، و شباهتها و تفاوتهای کار خود را با آنها مقایسه می‌کند. در هر صورت نکته بسیار مهم این است که خواننده فکر کند نویسنده یک چیز نو و بدیعی را به دنیای علم و دانش عرضه کرده است. این تیتر بهتر است بین (۱۵- ۵) سطر باشد. نتیجه گیری و کاربردهای دنیای واقعی در این تیترنویسنده به خواننده میگوید که نوآوری او در چه زمان و مکانی میتواند مشکلی را از مشکلات دنیای واقعی حل نماید، و چگونه در دنیای واقعی میتواند مورد استفاده قرار گیرد. این تیتر بهتر است بین (۱۵- ۵) سطر باشد. پیشنهاداتی برای تحقیقات آینده در این تیتر نویسنده راه را برای ادامه تحقیقات بوسیله دیگران و یا برای خود در آینده هموار نموده، و حداقل باید یک عنوان مقاله جدید(کوتاه، مناسب، زیبا و جذاب) مرتبط با مقاله حاضر خود را، به خواننده ارائه نماید. سپاسگزاری: در این قسمت نویسنده از کسانیکه در اجرای تحقیق با او همکاری کرده اند قدردانی می‌کند. این قسمت بهتر است بین (۵- ۲) سطر باشد. البته این تیتر اختیاری است و میتواند نوشته نشود. منابع و مأخذ: فقط منابعی که در متن مقاله مورد استناد قرار گرفته اند در این قسمت طبق الگوی مشخص ذکر می شوند. ابتدا منابع فارسی و بعد منابع انگلیسی ذکر می شوند. منابع استنادی مقاله باید(حداقل در چند مورد) بسیار جدید و نو باشند. سایتهای Magiran.com, Irandoc.ac.ir, Sciencdirect.com, Ebsco, Emerald, Google advanced search در شرایط امروز ایران بسیار مفیدند.